Οι Γενίτσαροι στην Κρήτη Ντόπιοι και εισαγόμενοι
Γράφει: Γιώργος Αλεβίζος-Πρόεδρος Μικρασιατών Ποντίων και Αρμενίων Σητείας
Οι γενίτσαροι επί αιώνες αποτελούσαν τον ισχυρό στρατιωτικό βραχίονα των Σουλτάνων. "Γενί-τσερί" σημαίνει νέος στρατός. Η ανάγκη σχηματισμού νέου στρατού,απόλυτα αφοσιωμένου στον σουλτάνο. Αρχίζει από το 1365, με τη στρατολογία παιδιών. "Το παιδομάζωμα". Προερχόμενα από κατακτημένους χριστιανικούς πληθυσμούς.
Αφότου άρχισε η νόθευση του Τάγματος των Γενίτσαρων. Άρχισε και η σταδιακή παρακμή τους. Στις αρχές του 19ου αιώνα έχει χάσει τις μαχητικές του ικανότητες. Την πειθαρχία. Κατάντησε ένας ένοπλος συρφετός. Που συμβάλλει αντί ευστάθειας στην αστάθεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ο πρώτος Σουλτάνος που τόλμησε να περιορίσει την ισχύ των γενίτσαρων. Να δημιουργήσει τακτικό στρατό. Φέρνοντας εκπαιδευτές αξιωματικούς από το εξωτερικό. Ήταν ο Σελίμ Γ’ (1789-1807).
Όμως οι γενίτσαροι συσπειρώθηκαν γύρω από το στασιαστήΠασβάνογλου. Ισχυροποιήθηκαν. Και πέτυχαν την ανατροπή του Σελίμ.
Ο διάδοχος του Σελίμ, ο Μαχμούτ Β, έβαλε στόχο να δημιουργήσει τακτικό στρατό. Αντιγράφοντας τον τακτικό αιγυπτιακό στρατό κάλεσε Γάλλους.
Να οργανώσουν κέντρα εκπαιδεύσεως. Και υποχρέωσε τους "ορντάδες" των γενίτσαρων. Να προσέλθουν για στρατιωτική εκπαίδευση, επί νέων ευρωπαϊκών δεδομένων. Όμως πάλι αντέδρασαν οι γενίτσαροι. Που ήθελαν να μάχονται κατά τον παραδοσιακό τρόπο. Με την πολεμική ιαχή "γέκδιρ Αλλάχ".(ένας είναι ο Αλλάχ).
Στην Κρήτη οι Τούρκοι τύραννοι. Με την τραγική τακτική του παιδομαζώματος. Συγκέντρωσαν 13.000 παιδιά. Ηλικίας 8 έως 13 ετών. Και τα έστειλαν να μαθητέψουν. Στα γενιτσαρικά τάγματα. Τα ίδια να επιστρέψουν, σε λίγα χρόνια, στα χωριά τους. Μεταμορφωμένοι σε σκληροτάτους πιεστές των αδελφών. Και γονέων τους. Που τους είχαν ξεχάσει. Με την αποκτήνωση τους δεν ήθελαν και να τους ξέρουν.
Οι Τούρκοι, άγριοι τυχοδιώκτες, που κατέλαβαν την Κρήτη για να πλουτίσουν. Χωρίς άδεια έπαιρναν τα διαλεκτά κτήματα. Από τους καμπίσιους Χριστιανούς. Αναγκάζοντας τον ιδιοκτήτη του κτήματος. Σαν ραγιάς που ήταν. Να δουλεύει αγγαρεία αγόγγυστα. Εξασφαλίζοντας αυτός και η οικογένεια του την προστασία του Αγά αφέντη. Και κάθε καμπίσιος Χριστιανός να έχει τον Αγά του.
Σε "κακό συναπάντημα" με γενίτσαρο, ερωτώμενος ο Χριστιανός. Αλίμονo του αν δεν είχε καθορισμένο ισχυρό Αγά. Πολλές φορές Χριστιανός "φαμέγιος",έγινε αιτία να ξεκληριστούν γενίτσαροι και Αγάδες. Η προσβολή "φαμέγιου", που είχε Αγά, από γενίτσαρο. Θεωρείτο προσβολή για τον Αγά αφέντη. Θιγόταν η φιλοτιμία και η παλληκαριά του.
Εκτός από τους "εκπαιδευμένους" γενίτσαρους. Υπήρχαν και οι χωριανοί "αλλαξοπιστεμένοι". Η έλλειψη ιερατικής παρουσίας και χριστιανικών παραστάσεων μέσα στα χωριά. Τα ανεκδιήγητα βασανιστήρια που υπέφεραν οι Χριστιανοί. Ανάγκασελίγα χωριά να αλλαξοπιστήσουν. Συγκεντρώνονταν οι άντρες του χωριού. Στο πιο μεγάλο σπίτι. Στο χάλι που είχαν φτάσει, τι έπρεπε να κάνουν. Με το βασανιστικό δίλλημα. Να ξεκληριστούν ως χριστιανοί. Ή να ζήσουν ως μουσουλμάνοι. Λίγα χωριά αποφάσισαν να ζήσουν.
Τότε ο πασάς έστελνε ένα χότζα. Ο οποίος με μια "κερωμένη οργιά". Τύλιγε ολόκληρο το χωριό. Γονατιστός στην είσοδο του χωριού. Με μια μουσουλμανική προσευχή. Ένα "ντοά". Έκανε όλο το χωριό Μουσουλμάνους.
Οι νέοι μουσουλμάνοι. Πρώην χριστιανοί. Χωρίς θρησκευτική σωτηρία ψυχής. Αλλά με δικαίωμα ζωής…ελέω ντοάδων του Χότζα. Αυτοί οι νέο-γενίτσαροι έγινεν οι τρομερότεροι πιεστές των άλλων Χριστιανών. Που μπορούσε να ήταν πρωτο-συγγενείς Χριστιανών σε άλλα χωριά. Που δεν είχαν αλλαξοπιστήσει.
Σε καμία άλλη περιοχή του Ελληνικού Κορμού. Δεν είχε γίνει, τέτοιαεξισλαμιστική προσπάθεια από τους Τούρκους.
Αντιθέτως. Στις άλλες ελληνικές περιοχές. Οι Χριστιανοί απολύτως ελεύθεροι στα θρησκευτικά τους καθήκοντα. Είχαν πετύχει διοικητικά αξιώματα. Κοτσαμπάσηδες, προεστοί, δημογέροντες. Προνόμια άγνωστα στους πολύπαθους Κρητικούς.
Με βία δεν έγινε ομαδική αλλαξοπιστία. Δεν συνέφερε τους Τούρκους Αγάδες. Καθότι η γενική εξισλάμιση θα τους αφαιρούσε σκλάβους, φαμέγιους. Χρειαζούμενους για τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις τους.
Οι Τούρκοι δεν δούλευαν. Τεμπέλιαζαν. Με πιλάφι. Ναργιλέ και καφέ. Οι μισο-σπουδαγμένοι φυλλομετρούσαν το Κοράνι. Δούλευαν οι ραγιάδες. Κι όσο οι ραγιάδες λιγόστευαν, λιγόστευε το εισόδημα των Αγάδων. Οι φόροι της Πύλης. Αυτός ήταν ο μοναδικός λόγος, να μην τουρκέψουν όλοι οι χριστιανοί της Κρήτης.
Όταν οι γενίτσαροι και οι εξισλαμισμένοι έφθασαν τους 15.000 πάνω στην Κρήτη. Η Πύλη απέσυρε τουρκικό στρατό για άλλες περιοχές της. Οι σταλμένοι στην Κρήτη γενίτσαροι. Γύρω στο 1750. Από τον Σουλτάνο Μαχμούτ Α’ (1730-1754). Σχεδόν εξόριστοι, ήταν οι πιο άγριοι, οι πιο ατίθασοι. Για να τους ξεφορτωθεί ο Σουλτάνος, τους φορτώθηκε η Κρήτη.
Ο στρατός των γενίτσαρων χωρίστηκε σε "ορτάδες", συντάγματα. Ο Χάνδακας (Ηράκλειο) είχε πέντε. Τα Χανιά τρεις. Το Ρέθυμνο ένα. Οι ορτάδες του Χάνδακα ήταν και για την Ανατολική Κρήτη. Την πιο ήπια. Στους ορτάδες ήταν γραμμένος κάθε τούρκος. Και παιδί, μουσουλμάνου, άμα του έκαναν περιτομή, 12-13 χρονών. Είχαν δικαιώματα και τιμές που πολλές φορές κόστιζαν στους ραγιάδες. Ενίοτε και στην Πύλη, με τις ασέβειες και την ανυπακοή τους.
Σταδιακά οι "ορτάκηδες" κατάντησαν η τρομερή πληγή της Κρήτης. Και η Πύλη προσπαθούσε να περιορίσει τον αφηνιασμό τους. Ήθελε να προστατεύσει τους χριστιανούς. Τις παραγωγικές δυνάμεις. Να αποφευχθεί η μείωση φόρων και πόρων. Που εισέπραττε η Πύλη.
Οι "ορτάδες". Οι ανυπάκοοι, ατίθασοι "ορτάκηδες". Κράτος εν κράτει. Έγιναν άκρως προβληματικοί για την Πύλη. Την κυβέρνηση της Κωνσταντινοπόλεως.
Η ασέβεια των γενίτσαρων προς την Πύλη και τους αντιπροσώπους της. Ήταν τέτοια που δεν δείλιασαν. Να σκοτώσουν τον Σουλφικάρ πασά στα Χανιά. Να πετάξουν το σώμα του στα σκυλιά. Γιατί τόλμησε να τους περιορίσει σε κάποια ανταρσία τους.
Η Πύλη από ανάγκη άφησε τον βαρβαρισμό των γενίτσαρων. Να τρώει τη σάρκα και να λιγοστεύει τους Έλληνες Κρητικούς. Άφησαν όνομα οι γενίτσαροι: Ο Χανιαλής στο Κάστρο, ο Μπεντρής στον Αγ.Μύρωνα, ο Αληδάκης στο Μπρόσνερο, ο Αφεντακάκης (ή Αφεντάκης) στη Σητεία, ο Αγριολίδης στη Μεσσαρά, οι Καούρηδες στο Σέλινο. Και άλλοι , άλλοι.
Περιφρονούσαν τις διαταγές της Πύλης. Στόχευαν στον πλουτισμό. Από τον κόπο και αίμα των ραγιάδων.
Το θράσος των γενίτσαρων. Οι εξευτελισμοί που υφίστατο η κεντρική κυβέρνηση της Κωνσταντινουπόλεως. Ανάγκασαν την Πύλη να λάβει αυστηρά μέτρα. Για να ανακουφίσει τους ραγιάδες. Αφού οι Βεζύρηδες Κρήτης ήταν αναποτελεσματικοί.
Διάλεξαν τον Χατζή Οσμάν πασά. Ένα γενναίο Κούδρο. Να αποβιβαστεί στη Σούδα με στρατιωτική δύναμη. Απ’άκρο σε άκρο να ξεκαθαριστεί η Κρήτη από τους αντάρτες γενίτσαρους.
Στις 12 Σεπτ.1812 έφθασε στη Σούδα, οΟσμάν πασάς με αρκετή δύναμη τακτικού στρατού. Μαζί του ο Χανιώτης Γιενιτσάρ Αγάς. Που είχαν καθαιρέσει προ έτους οι γενίτσαροι. Και τον είχαν στείλει πεσκέσι στην Κυβέρνηση της ΚΠόλεως.
Οσμάν και Γιενιτσάρ είχαν καταστρώσει σχέδια κατά των ατίθασων αγάδων. Συνεργαζόμενοι με τους πιο ξακουστούς Χριστιανούς "χαΐνηδες". Δίνοντας τους όπλα και πολεμοφόδια. Να οπλιστούν καλά. Όλοι μαζί να αντιμετωπίσουν τους αιμοβόρους γενίτσαρους.
Με αυτό το μυστικό φιρμάνι πολλοί Χριστιανοί οπλίστηκαν. Έγιναν "φερμελήδες". Γράφτηκαν στον κατάλογο του Οσμάν. Χωρίς να αλλαξοπιστήσουν. Ήταν οι "αρματωλοί", όπως στην άλλη Ελλάδα.
Την όλη οργάνωση του Οσμάν δεν καλοείδε ο Βεζύρης της Κρήτης ΣαμήΜπεκίρ πασάς. Ζήλευε. Αν επετύχαινε ο Οσμάν θα κρίνονταν αποτυχημένος ο τοπικός Βεζύρης. Ο Μπεκίρ.
Η προς ανατολικά εκστρατεία του Οσμάν πασά,κατάφερε να ξεπαστρέψει πολλούς ανυπάκοους γενίτσαρους. Κάθε θάνατος γενίτσαρου ελευθέρωνε και μια περιφέρεια. Με το ξεκαθάρισμα των τυράννων,ήταν δυνατή η βλάστηση.Η καλλιέργεια γης. Αναντράνησαν οι Χριστιανοί,ύστερα από 140 χρόνια.
Περίπου 500 γενίτσαροι καταδικάστηκαν για τη σκληρότητά τους. Ενάμιση χρόνο έμεινε ο Χατζή Οσμάν στην Κρήτη. Και πραγματικά οι χριστιανοί μπόρεσαν να ζήσουν. Ως ίσος προς ίσον.
Η παράδοση θέλει τον Χατζή Οσμάνκρυπτοχριστιανό. Υποψιασμένο για τον κρυπτοχριστιανισμό των Κουρμούληδων.
Οι γενίτσαροι της Κρήτης,με τοπ χρυσάφι που με ειδικό απεσταλμένο,έστειλαν στην Πύλη. Πέτυχαν την ανάκληση του Χατζή Οσμάν στην Κωνσταντινούπολη. Για να εξοριστεί στην Προύσσα. Ύστερα από συκοφαντικές καταγγελίες στο Σουλτάνο Μαχμούτ Χαν τον Δίκαιο. Προδομένος, να δολοφονηθεί στην Προύσσα. Να καταχραστούν οι επιτήδειοι Βεζύρηδες την περιουσία του.
Η ανάκληση του Χατζή Οσμάν. Με πρωτοφανή ταχύτητα διαδόθηκε σε όλη την Κρήτη. Φέρνοντας την απόγνωση στους ραγιάδες. Την χαροποίηση στους γενίτσαρους. Καβαλάρηδες έτρεχαν παντού οι τρομεροί κακούργοι. Να προστάξουν τους χριστιανούς. Να ξανασκύψουν το κεφάλι.
"Έφυγε ο Παπα-γιάννης σας ταβλόπιστοι, κι έδα θα δείτε ίντα θα πάθετε".
Έπαθαν πολλά. Πολύ χειρότερα. Από όσα είχαν πάθει, πριν έρθει ο κρυπτοχριστιανός Χατζή Οσμάν Πασάς.
Γιώργος Αλεβίζος
2-3-2021
Υ.Γ. Στο επόμενο δημοσίευμα αφιέρωμα για την Ημέρα Γυναίκας
"Επί Τουρκοκρατίας- Οι Γυναίκες της Κρήτης"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου