Γιώργος Αλεβίζος: 1821-2021: 200τηρις Επαναστάσεως ’21

 

1821-2021: 200τηρις Επαναστάσεως ’21

 

Επανάστασις 1821

Η καθυστέρηση Έναρξης στην Κρήτη

Γράφει: Γιώργος Αλεβίζος- Πρόεδρος Μικρασιατών

             Ποντίων και Αρμενίων Σητείας

 

Επί τη 200τήριδα της Επαναστάσεως του 1821.Ο κορωνοϊός δεν αφήνει περιθώρια υπαίθριων εκδηλώσεων και ομιλιών. Ας ελπίσουμε στο β’εξάμηνο της χρονιάς. Να βγάλουμε το άχτι μας.

Η ιστορία των Κρητικών Επαναστάσεων χρήζει επαναγραφής. Απαλλαγμένης από υποκειμενισμούς και εμπάθειες των ιστοριογραφούντων.

Οι Δυτικο-Κρητικοί χαρακτηρίζουν τους Ανατολικο-Κρητικούς "αχαμνούς". Οι ορεινοί Σφακιανοί τους πεδιώτες (καμπίσιους) "άκαπνους". Δεν ξεχνούμε τον ευτραφή Υπουργό πρωτοκλασάτο σύντροφο. Του παλαί ποτέ Κινήματος. Σε μια από τις πολιτικές γκάφες του. Να μέμφεται τους Κρητικούς ότι δεν …πολέμησαν στον Αγώνα. Στο δημοκρατικό περίσσεμα των οποίων επί χρόνια, το Κίνημα εξασφάλιζε την παραμονή του στην εξουσία. Να μέμφεται τους επί 230 χρόνια. Από το 1668 έως το 1898, Αιματοβαμμένους Αγώνες των Κρητών. Από τη Γραμβούσα έως τον Κάβο Σίδερο (Σητεία).

Επί των 200 χρόνων. Μήπως "μερίμνη και εξόδοις" της Περιφέρειας Κρήτης. Χρειάζεται η επικαιροποιημένηεπαναγραφή. Συνοπτικά. Της νεώτερης ιστορίας των Επαναστάσεων Κρήτης;

Οι προηγουμένων εποχών ιστορικοί.Μουρέλος, Κριτοβουλίδης, Κριάρης, Ψιλάκης, Παπαδοπετράκης. Παρέχουν στοιχεία που απαιτούν κοσκίνισμα. Χωριανοί ιστορικοί. Όπως οι δικοί μας Εμμ.Αγγελάκης, Μιχ.Καταπότης κ.α. Παρέχουν στοιχεία γνωστά σε περιορισμένο κύκλο ιστορικών.

Ως εκπρόσωπος πολιτιστικού συλλόγου. Με τις δυνατότητες απλού αναγνώστη. Του φοιτητή "κομοδίνου"(όπως αρεσκόμαστε). Συνοπτικά με απλή γραφή θα προσπαθήσουμε να ιστορήσουμε γεγονότα. Απτόμενα της Κρητικής Επαναστάσεως. Με ένα τεράστιο ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ. Στα έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ της περιοχής μας. Που φιλοξενούν τα δημοσιεύματα μας.

Σήμερα θα περιοριστούμε στην Έναρξη της Επαναστάσεως του ’21 στην Κρήτη.

Η Επανάσταση του ’21 κηρύχθηκε επίσημα από τον αρχηγό της. Τον πρίγκηπα Αλέξανδρο Υψηλάντη. Την 22^α Φεβρουαρίου 1821. Στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας. Στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.

Παράλληλα ο εκπρόσωπος του. Ο αδελφός του Δημήτριος Υψηλάντης κατευθυνόταν στην Πελοπόννησο. Για την Κρήτη ουδείς κινήθηκε.

Στο Μωριά η Επανάσταση άρχισε στις 23 Μαρτίου στην Καλαμάτα, στην εκκλησία των Αγ. Αποστόλων. Και στις 25 Μαρτίου στη Μονή της Αγίας Λαύρας. Ταυτιζόμενη με την ημέρα Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και το Ελληνορθόδοξο θυμικό των υποδούλων Χριστιανών.

Μέρες, μήνες αργότερα ξεκίνησε η Επανάσταση. Στη Δυτ.Ελλάδα, Θεσσαλία, Μακεδονία, Β.Σποράδες.

Παραμονές της Επαναστάσεως του ’21. Στη Κρήτη οι συνθήκες ήταν φρικτά αντίξοες. Καθότι:

-Mετάτο Ορλωφικά του 1770, το μαρτυρικό θάνατο του Δασκαλογιάννη (1771). Τα Σφακιά είχαν σημαντικά απομειωμένη οικονομική ισχύ.

-Η μικρής διάρκειας επίθεση του Τούρκου Οσμάν πασά προς τους αδυσώπητους γενίτσαρους. Με τη βοήθεια των Χαΐνηδων. Έδωσε προσωρινή ανακούφιση στους Χριστιανούς. Όμως με την αναχώρηση του Οσμάν. Οι γενίτσαροι επανήλθαν, συν τοις άλλοις , με εκδικητική μανία. Προς τους ομοαίματους χριστιανούς.

-Στη Κρήτη. Ο πληθυσμός των χριστιανών το 1668 αριθμούσε 500.000. Το 1821 μειώθηκε στις 150.000 ψυχές. Από τη φρικτή ζωή. Από την ανεπίστροφη μετανάστευση. Από τους καθημερινούς σκοτωμούς. Από τη μείωση της παραγωγής.

Από την αναγκαστική στείρωση της γης. Προς τι η αποταμίευση. Όταν θα επέφερε απρόοπτο θάνατο. Τον όλεθρο της οικογένειας. Από τις αρπακτικές διαθέσεις των γενίτσαρων.

-Οι χριστιανοί κρατούσαν εντός σπιτιού, φυλακισμένα τα κορίτσια τους. Από τη γέννηση έως το γάμο τους. Μυστικά, βουβά. Να μη τα γνωρίζει ο γείτονας. Να μη τα ακούσει ο γενίτσαρος. Και τα αρπάξει για τις θηριώδεις φιλήδονες διαστροφές του.

-Η Κρήτη είχε ανάγκη υλικής βοήθειας. Πολεμικού υλικού. Η θάλασσα στερούσε κάθε επικοινωνία με τον Ελληνικό Κορμό. Με τα κέντρα εφοδιασμού.

-Ήταν η Κρήτη ένα απομονωμένο αχανές φρούριο. Με τους Κρητικούς αιχμαλώτους, υπό φρικαλέες δυναστικές συνθήκες. Τυραννούμενοι, άναρχα κακοδιοικούμενοι από φιλοχρήματους Τούρκους. Από άγριου θηρίου ένστικτα γενίτσαρους.

Παρά τις αντίξοες συνθήκες, που προαναφέρουμε. Στις 25 Μαΐου 1821 στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Στο Κούρκουλο, συνοικισμό του Ροδάκινου. Στις 29 Μαΐου 1821 στο Μοναστήρι της Παναγίας Θυμιανής, στο Λουτρό Σφακιών,ξεκίνησε η Κρητική Επανάσταση. Ύστερα από 60 και 64 μέρες από την έναρξη της Ελληνικής Επαναστάσεως στο Μωριά. Με εμφανείς τις ομοιότητες. Αν συγκριθούν με την 23^η Μαρτίου στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων στην Καλαμάτα. Και την 25^η Μαρτίου στη Μονή της Αγίας Λαύρας.

Την ανύψωση της Επαναστατικής Σημαίας ευλόγησε ο Ηγούμενος της Μονής ΠρέβεληΜελχισεδέκΤσούδερος στις 25 Μαΐου. Έχοντες διαφύγει με τους αδελφούς του Γεώργιο και Ιωάννη. Την επίθεση στη Μονή Πρεβέλης των Τούρκων και του γενίτσαρου Ισμαήλ Κουντούρη. Βρέθηκαν στην εκκλησία του Αγ.Γεωργίου στο Κούρκουλο. Στα σύνορα των επαρχιών Αγ.ΒασιλείουΣφακίων. Που έπρεπε να περάσουν οι Τσουδεροί.

Για να βρεθούν στο Λουτρό Σφακίων. Όπου την 29^η Μαΐου επισημοποιήθηκε η Έναρξη και με τη "βούλα". Τη σφραγίδα με την εικόνα της Παναγίας Θυμιανής και γύρω τις λέξεις "Παναγία Λουτρού".

Η προηγουμένως συσταθείσα " Καγκελαρία". Η Επιτροπή Αγώνα, συν τοις άλλοις, θα φρόντιζε να εξασφαλισθούν προμήθειες οπλών, πολεμοφοδίων, τροφών.

Ξεκίνησε ο Αγώνας με 360 οκάδες μπαρούτι. Με 841 σφακιανά όπλα. Και 400 όπλα από τις υπόλοιπες περιοχές.

Για να αγοράσουν οι Κρητικοί μπαρούτι από τους μπαρουτόμυλους της Δημητσάνας. Πλήρωναν χαράτσι. Τους εκμεταλλεύονταν οι Μωραΐτες, το ακριβοπλήρωναν. Καλύτερης ποιότητας, φθηνότερο μπαρούτι έβρισκαν στη Μάλτα. Πως να το μεταφέρουν στην Κρήτη. Από το 1770 τα κουρσάρικα κρητικά καΐκια.,ήταν σε ασφυκτικό έλεγχο από τον τουρκικό στόλο.

Οι ΚρήτεςΕπαναστάτες ενώ είχαν ελάχιστα όπλα και πολεμοφόδια. Είχαν πολλαπλούς ένοπλους Τούρκους να αντιμετωπίσουν.

Κι όμως οι Κρητικοί

-Αν ειδοποιούντο ενωρίτερα για την Επανάσταση

-Αν τους πρόσφεραν στοιχειώδη στρατιωτική βοήθεια.

-Αν εκτιμούσαν σοβαρότερα τη θέση της Κρήτης ως προς το Μωριά.

-Αν δεν τους εκμεταλλεύονταν οι έμποροι όπλων και πολεμοφοδίων.

Τότε ο Κρητικός Αγώνας θα ήταν εντατικότερος. Με ελπιδοφόρα αποτελέσματα. Θα παρεμπόδιζαν. Ενδεχομένως να αποθάρρυναν την άφιξη του Αιγυπτιακού στόλου. Του ΜωχάμετΆλυ στην Κρήτη. Οπωσδήποτε θα καθυστερούσαν την απόβαση του γιου του Μωχάμετ. Του Ιμπραήμ (από Ελληνίδα μάνα) στην Πελοπόννησο.

Κι όμως ο "ξυνός" για τους Κρητικούς , ιστορικός Σπυρίδων Τρικούπης. Επιπόλαια γράφει για "καθυστέρηση έναρξης" του Αγώνα στη Κρήτη. Ενώ για τον ίδιο λόγο, δεν καταφέρεται σε άλλες Ελληνικές περιοχές. Δυτ. Ελλάδα, Όλυμπο, Σποράδες, Μακεδονία. Όπου καθυστέρησε η έναρξη. Χωρίς την υφιστάμενη στην Κρήτη δυσμενή κατάσταση.

Ευτυχώς τον Σπ.Τρικούπη αντικρούουν. Ο μη κρητικός ναύαρχος Ρενιέρης. Ο ακαδημαϊκός, έγκριτος ιστορικός, Διονύσιος Κόκκινος.

Στο εξάτομο πολυσέλιδο πόνημα του "Η Ελληνική Επανάστασις". Η σε απλή καθαρεύουσα,η με στίξη γραφή δυσκολεύει τους τελευταίας γενιάς αναγνώστες.

Ο Σπυρίδων Τρικούπης, Μεσολογγίτης, εύπορος, μορφωμένος, αγγλοτραφής. Μεγάλη μορφή της πολιτικής και των γραμμάτων. Ο πρώτος πρωθυπουργός της Ελλάδας. Σύζυγος του η Αικατερίνη Μαυροκορδάτου, φαναριώτισα πριγκίπισσα. Αδελφή του αγγλόφιλου πολιτικού Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου. Που τόσα δεινά επέφερε καθόλη τη διάρκεια της Επανάστασης. Του εφαρμοστή της αγγλικής διπλωματίας "διαίρει και βασίλευε". Στοχεύοντας στη θέση του Μονάρχη,ενδεχομένως, του Πριγκηπάτου της Πελοποννήσου. Που δικαίως επιθυμούσε η Αγγλία.

Και η Κρήτη ενδιέφερε τους Άγγλους.Την άφηναν όμως για αργότερα. Ένας σημερινός διπλωμάτης αναλυτής. Ίσως απαντούσε στο ερώτημα. Αν η υστερόβουλη αναφορά του αγγλοτραφούς Τρικούπη για την "καθυστέρηση" των Κρητών. Στόχευε στα μακρόπνοα σχέδια της αγγλικής διπλωματίας. Που αποσκοπούσαν στην προσθήκη της Κρήτης στους αγγλικούς ναυστάθμους Μεσογείου. Γιβραλτάρ-Μάλτα-Κρήτη-Κύπρος. Στρατηγικής σημασίας για τον ανεφοδιασμό των πολεμικών ιστιοφόρων πλοίων.

Το πήγαμε μακριά. Αλλά το κανοκιάλι (τηλεσκόπιο) της διπλωματίας. Βλέπει πέρα από τον ορατό ορίζοντα.

 

Υ.Γ. Στο επόμενο "Οι Χαΐνηδες"

 

 

                                                                       Γιώργος Αλεβίζος

                                                                                16/2/2021