Η «Θυσία του Αβραάμ» στο προσκήνιο

Το Δ.Σ. του Προοδευτικού Συλλόγου Σητείας «Ο Βιτσέντζος Κορνάρος», σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη και συμπολίτη μας, Μιχάλη Διον. Γιαννακάκη, ανέλαβε να φέρει σε πέρας ένα δύσκολο έργο: την παρουσίαση επί σκηνής του μοναδικού θρησκευτικού δράματος της Κρητικής Αναγέννησης, τη «Θυσία του Αβραάμ», έργο του ποιητή μας, του Βιτσέντζου Κορνάρου, έργο που θεωρείται το σπουδαιότερο ελληνικό δραματικό κείμενο μετά την αρχαία τραγωδία. Αιχμή του δόρατος στο αγώνισμα αυτό των συμπολιτών μας αποτέλεσε η αγάπη για το θέατρο, το μεράκι όλων των συντελεστών και, φυσικά, η διάθεση προσφοράς στη γενέθλια γη. Παραμερίζοντας όλοι τους τα πάμπολλα μικροπροβλήματα της καθημερινότητας, ανάλωσαν ένα κομμάτι της ζωής τους για την παρουσίαση του θρησκευτικού δράματος. Ένα δυσχερές εγχείρημα από τη φύση του, που το κατέστησαν δυσχερέστατο οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ανέλαβαν να το υλοποιήσουν και το γενικότερο κλίμα της εποχής.

Όλοι τους, οργανωτές, σκηνοθέτης, ηθοποιοί, ερασιτέχνες με την κύρια σημασία του όρου, είχαν έναν δύσκολο αγώνα: να παραβληθούν αξιοπρεπώς με θιάσους που, στο παρελθόν, ήδη από τις αρχές του 20^ου αιώνα, παρουσίασαν το θρησκευτικό δράμα, για το οποίο ο λόγος, και έλαβαν λαμπρές περγαμηνές. Θίασοι αναγνωρισμένου κύρους και υψηλού αναστήματος (Βασιλικό Θέατρο 1930 με σκηνοθεσία Φ. Πολίτη, Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, Εθνικό Θέατρο 1989-1990 με σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή, Δημοτικό Θέατρο Κρήτης 1991 με σκηνοθεσία Τηλέμαχου Μουδατσάκη, Δημοτικό Θέατρο Ρεθύμνου με σκηνοθεσία Ζην. Ζαννέτου, κ.ά.), που απέσπασαν θετικές κριτικές, είναι φυσικό να προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία σε όσους ακολουθούν τα βήματά τους. Πολύ περισσότερο, που η εποχή και κοινωνία μας, άκρως υλιστική, περιφρονεί τον Λόγιο Ερμή αγκαλιάζοντας τον κερδώο. Το εγχείρημα του Προοδευτικού Συλλόγου Σητείας δυσχερέστατο και για έναν πρόσθετο λόγο: οι συντελεστές της παράστασης «έπαιξαν» σε ένα δυσμενές περιβάλλον, κάτω από αντίξοες συνθήκες που εκείνοι γνωρίζουν, μέσα σε ένα κλίμα γενικότερης κρίσης ηθικών, πνευματικών και θρησκευτικών αξιών, που ευνοεί η υλιστική εποχή μας. Το σημερινό αυτό κλίμα δεν ευνοεί ανάλογες επιλογές σε αντίθεση με το παρελθόν, που οι πάμπολλες παραστάσεις του θρησκευτικού δράματος γαλούχησαν γενιές και γενιές.

Παρόλα αυτά, ο θίασός μας, βασισμένος στις δικές του δυνάμεις, τόλμησε και το αποτέλεσμα έρχεται να τον δικαιώσει. Οι συντελεστές της παρουσίασης, από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο, υπερέβησαν εαυτούς και απέσπασαν τις επιδοκιμασίες και τον θαυμασμό των πολυπληθών θεατών και ανέδειξαν εαυτούς άξιους συνεχιστές μεγάλων ονομάτων του θεάτρου μας. Η μαζική προσέλευση συνδημοτών και επισκεπτών στο ιστορικό φρούριο της Καζάρμας, γνώριμο και στον ποιητή μας, η «άκρα του τάφου σιωπή» που βασίλευε απ’ αρχής μέχρι τέλους της παράστασης, το παρατεταμένο, ανυπόκριτο και θερμό χειροκρότημα των θεατών, όλα αυτά μαρτυρούν και επιβεβαιώνουν με τον πιο αδιάψευστο τρόπο την εγκάρδια υποδοχή και αποδοχή που έτυχε η παράσταση. Προσωπικά, θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που απόλαυσε μία παράσταση, της οποίας οι συντελεστές απέδωσαν το μέγιστο των δυνατοτήτων τους και αναδείχθηκαν ισάξιοι μεγάλων ονομάτων της σκηνής.

Η σκηνοθεσία/σκηνογραφία κέρδισε τους θεατές για την απλότητα και τη λιτότητα που επέβαλε το σπιτικό του Πατριάρχη, για τη φυσικότητα των υποκριτών. Η μουσική επένδυση πλαισίωσε αρμονικά τα δρώμενα στο «Καημένο σπίτι τ’ Αβραάμ». Ο θεατής βίωσε το κλίμα και την ατμόσφαιρα της κοινωνίας στην οποία αναφέρονται οι πρωταγωνιστές. Οι υποκριτές ξεπέρασαν τον εαυτό τους: Αποδόθηκε αριστοτεχνικά η βαθιά πίστη του Αβραάμ με τις δοκιμασίες και το μαρτύριό του, η τραγική θέση και ο σπαρακτικός πόνος της Σάρρας, η αγνότητα του Ισαάκ, η υποτακτικότητα των δούλων αλλά και ο σκεπτικισμός τους, η διακριτική εμφάνιση του Αγγέλου.

Θεωρώ πως οι συντελεστές της παράστασης σήμερα νιώθουν δικαιωμένοι και δικαιούνται να σεμνύνονται, που μας πρόσφεραν ένα αξιόλογο θέαμα, ταξιδεύοντάς μας σε αλλοτινούς καιρούς, μέσα σε μία ατμόσφαιρα, που πόρρω απέχει από τη σημερινή πεζή πραγματικότητα. Η μέθεξη του θεατή στα δρώμενα συντελέσθηκε. Αυτό ήταν και το μεγάλο στοίχημα των συντελεστών και ασφαλώς το κέρδισαν. Η παράσταση αποτέλεσε ίαμα ψυχής και όαση στην έρημο της καθημερινότητας. Να προσθέσω και τούτο: ο Όμιλος των συντελεστών έπεσε στα βαθιά, βρέθηκε μεσοπέλαγα, δε λύγισε, επέπλευσε και σήμερα «ήρθε σ’ ανάβαθα νερά και μπλιο δεν κιντυνεύγει» (Ε1528), όπως θα έλεγε ο Ποιητής μας.

Εύχομαι σε όλους αστείρευτες δυνάμεις, έτσι ώστε να απολαύσουμε επί σκηνής και άλλα έργα της Κρητικής Λογοτεχνίας. Πόσο όμορφο θα είναι, αν όλη η Κρήτη είχε την ευκαιρία να απολαύσει το θρησκευτικό δράμα του Κορνάρου επί σκηνής από έναν Όμιλο Σητειακών!

Σητεία, 16.09.2018

Μιλτιάδης Παπαδάκης